Maria Stefania Grzegorzewska (ur. 18 kwietnia 1887 w Wołuczy, zm. 7 maja 1967 w Warszawie) – polska pedagog, psycholog, profesor, twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce.
W 1907 roku ukończyła szkołę średnią w Warszawie, a w 1909 roku podjęła studia na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1913 roku studiowała pedagogikę w Brukseli na międzynarodowym Fakultecie Pedagogicznym, a następnie psychologię na Sorbonie. W 1918 roku otrzymała tam tytuł doktora filozofii. W 1919 roku postanowiła wrócić do kraju i skupiła się na pracy oraz pogłębianiu działalności naukowej w dziedzinie pedagogiki specjalnej. Od 1930 roku prowadziła Państwowy Instytut Nauczycielski. Od listopada 1939 roku do sierpnia 1944 roku uczyła w szkole specjalnej w Warszawie. Marię Grzegorzewską cechowała dobroć, empatia oraz szeroko rozumiany humanizm i altruizm. Chętnie pomagała ludziom w potrzebie. Brała czynny udział w powstaniu jako sanitariuszka, pomagała również Żydom w czasie wojny. Po wojnie zajęła się problemem edukacji nauczycielskiej i relacjami między nauczycielem a uczniem. Uważała, że podejście nauczyciela do wychowanków ma kluczowy wpływ na całą pracę pedagoga oraz na to, jak będzie postrzegany przez innych. Przywiązywała ogromną wagę do postaci nauczyciela jako zwykłego człowieka. Rozróżniła dwa typy nauczycieli – tak zwany „wyzwalający” i „hamujący” (nauczyciele pierwszego rodzaju działają poprzez dobroć, miłość, empatię oraz bycie zawsze gotowym do pomocy wychowankowi, a drugiego – poprzez chłód, obojętność oraz tak zwane działanie „mechanicznego robota”, czyli osoby, która jest niezdolna do głębszych uczuć). Bardzo kochała dzieci i to właśnie im postanowiła poświęcić znaczną część swojego życia. Jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Według Grzegorzewskiej podmiotem badań z dziedziny pedagogiki specjalnej są tak zwane dzieci „anomalne”, czyli dzieci, które z różnych przyczyn odczuwają trudności w codziennym funkcjonowaniu. Jej dewizą życiową było zdanie: „Nie ma kaleki, jest człowiek”. Walczyła o pełne prawa do nauki, pracy oraz szacunku dla osób wykluczonych oraz upośledzonych. W swoich badaniach nad psychologią niewidomych zwracała dużą uwagę na zagadnienie kompensacji (dążenie do uzyskania powodzenia w jakiejś dziedzinie oraz wyrównania sobie w ten sposób niepowodzeń doznawanych na innym polu, spowodowanych małą sprawnością fizyczną, brakiem jakichś uzdolnień, wadą wymowy, itd.). Poświęciła też wiele czasu i uwagi rewalidacji takich osób. Była również autorką metody dydaktyczno-wychowawczej, stosowanej w szkołach specjalnych, zw. metodą ośrodków pracy (proces edukacyjny koncentruje się wokół ośrodków — zagadnień bliskich dziecku, do których „zbliża się” ono w toku obserwacji, następnie zbierania materiałów, a w ostatnim etapie poprzez wyrażenie własnych wiadomości czy doświadczeń w specjalnej pracy ręcznej).
W roku 1956 otrzymała tytuł profesora nadany przez Uniwersytet Warszawski, a w latach 1958–1960, była profesorem na Katedrze Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Warszawskiego. Z powodu poważnej choroby serca w 1960 roku Grzegorzewska przekazała swojej zastępczyni, Janinie Doroszewskiej, kierownictwo Instytutu Pedagogiki Specjalnej. Maria Grzegorzewska zmarła 7 maja 1967 roku w Warszawie.
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Grzegorzewska
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Grzegorzewska-Maria;3908494.html
https://www.zabawyzdzieckiem.pl/biblioteka/92-pedagogika/521-maria-grzegorzewska-biografia